تغییرات بدن مادر و رشد جنین در ماه هشتم بارداری + نکات تکمیلی
ماه هشتم بارداری مرحله‌ای مهم و البته جذاب از دوران بارداری است؛ چرا که به‌تدریج وارد روزهای پایانی بارداری می‌شوید و زمان زیادی تا در آغوش گرفتن نوزادتان باقی نمانده است. در این مرحله، که معمولا هفته‌های 32 تا 35 بارداری را شامل می‌شود، جنین هم به‌سرعت در حال رشد و تکامل نهایی است و تغییرات جسمی و روحی مادر شدت بیشتری پیدا می‌کند.
در این ماه، مادر باید توجه ویژه‌ای به سلامت خود و جنین داشته باشد تا از بروز مشکلات احتمالی مانند زایمان زودرس پیشگیری شود و آمادگی بیشتری برای ورود به ماه آخر بارداری پیدا کند. از همین رو، در ادامه مقاله، هر چیزی که باید درباره ماه هشتم بدانید را در اختیارتان می‌گذاریم.
رشد و وضعیت جنین در ماه هشتم بارداری
در هشت ماهگی، جنین وارد مرحله‌ای می‌شود که بیشتر رشد او معطوف به وزن‌گیری و تکامل اندام‌های حیاتی خواهد بود. در این دوره، قد جنین به‌طور میانگین به حدود 45 سانتی‌متر و وزن او حدود 2 تا 2.7 کیلوگرم است. اندام‌ها تقریبا کامل شده‌اند؛ اما ریه‌ها و سیستم عصبی همچنان در حال رسیدن به بلوغ کامل است.
پوست جنین که تا پیش از این چروکیده و نازک بود، در ماه هشتم به‌دلیل افزایش ذخایر چربی زیر پوست، به‌تدریج صاف‌تر و روشن‌تر می‌شود. از نظر وضعیت قرارگیری در رحم، بسیاری از جنین‌ها در این ماه به حالت سر به پایین قرار می‌گیرند تا برای تولد آماده شوند؛ اما در برخی موارد هنوز ممکن است به‌صورت عرضی یا پا به پایین باشند. پزشک در معاینات این موضوع را بررسی می‌کند و در صورت نیاز، راهکارهایی برای اصلاح وضعیت ارائه می‌دهد.
در این ماه، مادر حرکات جنین را واضح‌تر و گاهی شدیدتر احساس می‌کند. البته با بزرگ‌تر شدن جنین و محدودتر شدن فضای رحم، حرکات ممکن است کمتر اما قوی‌تر شود. مادر معمولا لگدها، چرخش‌ها و حتی حرکات کششی او را احساس خواهد کرد. از طرفی، جنین دارای الگوی خواب و بیداری مشخص‌تری می‌شود؛ به گونه‌ای که ممکن است ساعت‌های خاصی بیشتر فعال باشد و در ساعات دیگر، بیشتر بخوابد.
تغییرات جسمی و علائم شایع در مادر در هشتمین ماه بارداری
ماه هشتم بارداری برای بسیاری از مادران، علائم و تغییرات جسمی قابل توجهی دارد که ناشی از بزرگ شدن رحم، تغییرات هورمونی و آمادگی بدن برای زایمان است. در این مرحله از سه ماهه سوم بارداری، بدن مادر خود را برای ورود به ماه آخر بارداری و تولد نوزاد آماده می‌کند و به همین دلیل، ممکن است علائم جدیدی ظاهر شود یا علائم قبلی شدت بیشتری پیدا کند. در ادامه به مهم‌ترین تغییرات و نشانه‌های رایج در این ماه اشاره می‌کنیم.
انقباضات براکستون هیکس
این انقباضات که به «انقباضات کاذب» هم معروف است، در ماه هشتم بیشتر احساس می‌شود؛ طوری که رحم به‌صورت نامنظم و بدون درد یا با درد خفیف منقبض خواهد شد. این انقباضات معمولا کوتاه‌مدت است و باعث باز شدن دهانه رحم نمی‌شود و در واقع، نوعی تمرین رحم برای زایمان است.
از کجا بفهمم درد زایمان نیست؟
انقباضات براکستون هیکس معمولا نامنظم است، با تغییر وضعیت یا استراحت کاهش می‌یابد و شدتشان ثابت نمی‌ماند. در مقابل، درد زایمان واقعی به‌مرور منظم‌تر، شدیدتر و طولانی‌تر می‌شود و با تغییر وضعیت هم متوقف نمی‌گردد.
سوزش معده
افزایش فشار رحم بر معده و شل شدن دریچه بین معده و مری باعث می‌شود اسید معده به‌سمت بالا بیاید و مادر دچار سوزش سر معده یا رفلاکس شود. مصرف وعده‌های غذایی کوچک‌تر و پرهیز از دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا، می‌تواند به کاهش این مشکل کمک کند.
واریس و بواسیر
افزایش حجم خون و فشار رحم بر رگ‌های لگنی باعث ایجاد واریس در پاها و گاهی بواسیر می‌شود. استفاده از جوراب‌های مخصوص واریس، تحرک مناسب و مصرف مایعات کافی برای پیشگیری و کاهش این مشکل موثر خواهد بود.
یبوست
کم‌تحرکی، تغییرات هورمونی و فشار رحم بر روده‌ها، منجر به یبوست در ماه هشتم می‌شود. رژیم غذایی سرشار از فیبر، نوشیدن آب کافی و انجام فعالیت‌های سبک به بهبود حرکات روده کمک می‌کند.
گرفتگی پاها
یکی از علائم شایع این ماه، به‌ویژه هنگام شب‌ها، گرفتگی پاها است. کمبود منیزیم یا کلسیم، فشار رحم و کاهش گردش خون از عوامل این مشکل محسوب می‌شود. ماساژ پاها و کشش آرام عضلات قبل از خواب، می‌تواند به کاهش گرفتگی کمک کند.
خارش شکم
با بزرگ شدن رحم و کشیده شدن پوست شکم، خارش و خشکی در این ناحیه ایجاد می‌شود. گاهی ممکن است ترک‌های پوستی هم به وجود آید. استفاده از مرطوب‌کننده‌ها و روغن‌های مخصوص بارداری می‌تواند این خارش را کاهش دهد.
سرگیجه یا ضعف
تغییر فشار خون، افزایش نیاز بدن به اکسیژن و خون‌رسانی و همین‌طور ایستادن طولانی‌مدت، می‌تواند باعث احساس سرگیجه یا ضعف شود. استراحت کافی و خوابیدن به پهلوی چپ برای بهبود خون‌رسانی و تغییر آرام وضعیت بدن، به‌خصوص هنگام بلند شدن از بروز این مشکل جلوگیری می‌کند.
لک آغوز
در این ماه ممکن است مادر متوجه ترشحاتی زردرنگ یا شیری از نوک سینه شود که نشانه آمادگی بدن برای شیردهی است. این ترشحات به نام آغوز یا «کلستروم» شناخته می‌شود و سرشار از آنتی‌بادی‌ها و مواد مغذی است و غذای اولیه و پرخاصیت نوزاد پس از تولد خواهد بود.
بی‌تعادلی
با بزرگ شدن شکم و تغییر مرکز ثقل بدن، مادر ممکن است احساس بی‌تعادلی و ناپایداری در راه رفتن کند. پوشیدن کفش‌های راحت و کم‌پاشنه و اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین کمک زیادی به حل این مورد می‌کند.
غریزه لانه‌سازی
بسیاری از مادران در هشت ماهگی بارداری میل شدیدی به مرتب کردن خانه و وسایل لیست سیسمونی در اتاق نوزاد پیدا می‌کنند. این رفتار که به «غریزه لانه‌سازی» معروف است، واکنشی طبیعی و غریزی برای آماده‌سازی محیط تولد نوزاد و ورود او به خانه است.
نوسانات خلقی و اضطراب
تغییرات هورمونی، خستگی و نگرانی از زایمان و سلامت نوزاد، می‌تواند باعث اضطراب و تغییرات خلقی در مادر شود. گفت‌وگو با همسر یا مشاور و تکنیک‌های آرام‌سازی مانند یوگا، نفس عمیق و... برای آرامش ذهنی مادر موثر است.
مغز بارداری
برخی مادران در این ماه دچار فراموشی، عدم تمرکز یا حواس‌پرتی می‌شوند؛ حالتی که به آن «مغز بارداری» می‌گویند. این وضعیت طبیعی است و معمولا پس از زایمان برطرف می‌شود. نوشتن یادداشت برای کارهای روزمره و استراحت کافی در کاهش این مورد، موثر خواهد بود.
نشانه های زایمان زودرس در ماه هشتم بارداری
زایمان زودرس در ماه هشتم، یکی از نگرانی‌های مهم مادران است؛ چرا که نوزاد هنوز در مرحله‌ای حساس از رشد و تکامل قرار دارد. هرچند بسیاری از نوزادان متولدشده در این ماه با مراقبت‌های پزشکی مدرن می‌توانند به سلامت زندگی کنند، اما همچنان خطراتی مانند مشکلات تنفسی یا نیاز به بستری در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان وجود دارد. به همین دلیل شناخت نشانه‌های زایمان زودرس و مراجعه سریع به پزشک در صورت بروز آن‌ها، یکی از اصول مهم مراقبت های سه ماه سوم بارداری است که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
پاره شدن کیسه آب
پاره شدن کیسه آب به‌معنای باز شدن غشا آمنیوتیک است که مایع اطراف جنین را در رحم نگه می‌دارد. این اتفاق می‌تواند ناگهانی باشد و حجم زیادی مایع از واژن خارج شود یا به‌صورت تدریجی رخ دهد و مادر احساس خیسی دائمی داشته باشد. این وضعیت یکی از نشانه‌های قطعی شروع زایمان است و حتی اگر همراه با درد یا انقباض نباشد، باید بلافاصله به بیمارستان مراجعه کنید؛ زیرا خطر عفونت و کاهش مایع اطراف جنین وجود دارد.
گرفتگی شبیه درد پریود
یکی از نشانه‌های مهم زایمان زودرس، گرفتگی‌هایی شبیه به دردهای قاعدگی است. تفاوت این گرفتگی‌ها با انقباضات براکستون هیکس در این است که منظم، پی‌درپی و همراه با شدت گرفتن تدریجی خواهد بود. این دردها می‌تواند از پایین شکم شروع و به‌سمت کمر یا ران‌ها کشیده شود. اگر این گرفتگی‌ها در فواصل زمانی کوتاه تکرار شود، احتمالا نشانه آغاز انقباضات واقعی و شروع زایمان است.
خونریزی واژینال
مشاهده هر مقدار خونریزی در ماه هشتم بارداری، نشانه‌ای غیرطبیعی و هشداردهنده است. خونریزی می‌تواند به‌دلایل مختلفی مانند شروع زایمان، جدا شدن جفت یا مشکلات دیگر رخ دهد. حتی اگر مقدار خون کم باشد، اهمیت زیادی دارد و نیازمند مراجعه فوری به پزشک یا بیمارستان است. گاهی خونریزی همراه با دردهای شکمی یا انقباضات شدید خواهد بود که نشان‌دهنده شرایط اورژانسی است.
احساس سفت شدن در رحم
در ماه هشتم ممکن است مادر احساس کند که شکمش به‌طور مکرر و منظم سفت می‌شود. اگر این سفتی‌ها با درد همراه باشد و با گذشت زمان شدت یا تعدادشان بیشتر شود، احتمالا علامت شروع زایمان زودرس خواهد بود. برخلاف انقباضات کاذب یا براکستون هیکس، این احساس با استراحت یا تغییر وضعیت بدن کاهش پیدا نمی‌کند.
ضرورت ماه هشتم حاملگی؛ آمادگی برای زایمان
هشت ماهگی بارداری یکی از مراحل حساس برای مادر محسوب می‌شود؛ چرا که جنین تقریبا به بلوغ کامل نزدیک شده است و هر لحظه امکان شروع زایمان وجود دارد. در این ماه، بدن مادر به‌طور طبیعی خود را برای لحظه تولد آماده می‌کند و مادر هم باید از نظر جسمی و روحی آمادگی کافی داشته باشد. در ادامه کارهایی که باید در ماه هشتم برای آمادگی زایمان انجام دهید را معرفی می‌کنیم.
برنامه زایمان
داشتن یک برنامه مشخص برای زایمان باعث می‌شود مادر در شرایط واقعی دچار اضطراب و سردرگمی نشود. این برنامه می‌تواند شامل انتخاب نوع زایمان (طبیعی یا سزارین)، تعیین بیمارستان، هماهنگی با پزشک، مشخص کردن همراه مادر و حتی در نظر گرفتن روش‌های کنترل درد باشد. برنامه‌ریزی قبلی به مادر کمک می‌کند تا بداند در هر مرحله چه کاری باید انجام دهد و چه کسانی در کنارش خواهند بود.
تمرین تکنیک‌های لاماز
تکنیک لاماز مجموعه‌ای از تمرین‌های تنفسی و آرام‌سازی است که برای کاهش درد زایمان و ایجاد تمرکز بیشتر به کار می‌رود. این تکنیک‌ها به مادر آموزش می‌دهد چگونه با کنترل تنفس، آرامش خود را حفظ کند و انقباضات رحمی را راحت‌تر پشت سر بگذارد. تمرین منظم این روش‌ها در ماه هشتم، می‌تواند هنگام زایمان واقعی بسیار کمک‌کننده باشد و حتی روند زایمان طبیعی را تسهیل کند.
بستن ساک لوازم نوزاد برای بیمارستان
پیشنهاد می‌کنیم تا ماه هشتم، مادر لوازم نوزاد برای بیمارستان را در کیف مخصوص بگذارد؛ چرا که ممکن است زایمان زودتر از موعد رخ دهد. این کیف معمولا شامل لباس‌های نوزاد، پتو، پوشک، شیشه شیر، وسایل بهداشتی مادر و مدارک پزشکی مورد نیاز است. آماده بودن این کیف از قبل، مادر و خانواده را از استرس لحظه‌ای نجات می‌دهد و باعث می‌شود همه چیز تحت کنترل باشد.
به یاد داشته باشید که شما می‌توانید تمام وسایل مورد نیاز نوزادتان مانند انواع شیشه شیر، وسایل بهداشتی، پیجر اتاق کودک، اسباب‌بازی، کالسکه (راهنمای خرید کالسکه) و... را با اطمینان از کیفیت، ایمنی و استاندارد، از کیکابو تهیه کنید.
نصب صندلی ماشین کودک
ایمنی نوزاد از لحظه‌ای که بیمارستان را ترک می‌کند، اهمیت دارد. یکی از اقدامات ضروری در ماه هشتم بارداری، نصب صندلی مخصوص کودک در خودرو است. این صندلی باید استاندارد و مناسب سن نوزاد باشد و به‌درستی در عقب خودرو نصب شود. آماده‌سازی صندلی پیش از زایمان، خیال مادر و خانواده را راحت و شرایط امنی برای اولین سفر نوزاد فراهم می‌کند.
بانک خون بند ناف چیست؟
بانک خون بند ناف، مرکزی است که خون باقی‌مانده در بند ناف و جفت نوزاد پس از تولد را جمع‌آوری و ذخیره می‌کند. این خون حاوی سلول‌های بنیادی ارزشمندی است که توانایی تبدیل شدن به سلول‌های مختلف خونی و ترمیمی را دارد. سلول‌های بنیادی بند ناف می‌تواند در درمان بسیاری از بیماری‌ها مانند برخی سرطان‌های خونی، اختلالات سیستم ایمنی و کم‌خونی‌های مادرزادی مورد استفاده قرار گیرد.
شما می‌توانید بند ناف را در بانک خون عمومی ذخیره کنید که در این حالت، خون بند ناف به‌صورت داوطلبانه اهدا می‌شود و در اختیار هر بیماری که نیاز دارد قرار می‌گیرد. روش دیگر ذخیره در بانک خون خصوصی است. در این صورت، والدین هزینه‌ای پرداخت می‌کنند تا خون بند ناف نوزادشان به‌صورت اختصاصی ذخیره شود تا در آینده در صورت نیاز، برای کودک یا اعضای خانواده قابل استفاده باشد.
توصیه‌های سلامتی و تندرستی
با توجه به اهمیت هشت ماهگی بارداری، توجه به تغذیه، فعالیت بدنی، استراحت کافی و مراقبت‌های پزشکی، می‌تواند سلامت مادر و نوزاد را تضمین و از بروز مشکلات احتمالی پیشگیری کند. در ادامه به کارهایی که انجام آن‌ها برای حفظ سلامت مادر و جنین در این ماه اهمیت دارد، اشاره می‌کنیم.
تغذیه در ماه هشتم باید چگونه باشد؟
تغذیه ماه هشتم بارداری باید متعادل و متنوع باشد تا نیازهای مادر و جنین به کالری، پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی تامین شود. در همین راستا، مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، غلات کامل، پروتئین‌های سالم مانند گوشت بدون چربی، ماهی، تخم‌مرغ و لبنیات غنی از کلسیم ضروری است. همچنین باید از مصرف غذاهای فرآوری‌شده، پرچرب یا پرنمک و نوشیدنی‌های شیرین و الکلی پرهیز کنید.
اهمیت ورزش و فعالیت جسمی
فعالیت بدنی سبک تا متوسط مانند پیاده‌روی، یوگای مخصوص بارداری و تمرینات کششی می‌تواند گردش خون را بهبود بخشد، ورم پاها را کاهش و آمادگی جسمی مادر برای زایمان را افزایش دهد. تمرینات منظم همچنین به کنترل وزن و کاهش دردهای کمر و لگن کمک می‌کند. به یاد داشته باشید که انجام ورزش‌های شدید یا پرخطر در این ماه ممنوع است.
بهترین وضعیت خوابیدن
خواب کافی و آرامش در ماه هشتم بسیار اهمیت دارد. بهترین وضعیت، خوابیدن به پهلوی چپ است؛ چرا که جریان خون به رحم و جنین را بهبود می‌بخشد و فشار روی کبد را کاهش می‌دهد. استفاده از بالش بین زانوها و زیر شکم برای حمایت از ستون فقرات و شکم توصیه می‌شود. خوابیدن به پشت یا شکم هم در این ماه ممنوع است.
پیگیری‌های پزشکی
مادر باید در ماه هشتم پیگیری‌های منظم پزشکی را انجام دهد که شامل اندازه‌گیری فشار خون، وزن، بررسی حرکات جنین و انجام آزمایش‌های مورد نیاز می‌شود. همچنین مشاوره با پزشک درباره برنامه زایمان، واکسیناسیون‌های ضروری و بررسی وضعیت جفت و مایع آمنیوتیک از دیگر پیگیری‌های مهم این ماه است.
تنقلات سالم برای ماه هشتم
مصرف میان‌وعده‌های سالم و مغذی مانند میوه‌های تازه، مغزها، ماست کم‌چرب، سبزیجات و غلات کامل می‌تواند انرژی مادر را تامین و به جلوگیری از افت قند خون و خستگی کمک کند. این تنقلات همچنین برای کنترل وزن و حفظ سلامت دستگاه گوارش مفید است.
جمع‌بندی
ماه هشتم بارداری یکی از حیاتی‌ترین مراحل است که مادر و جنین به نقطه اوج آمادگی برای تولد نزدیک می‌شوند. در واقع، این ماه زمان طلایی آمادگی کامل برای ورود نوزاد به دنیا است. با رعایت توصیه‌های پزشکی، تغذیه‌ای و مراقبتی، می‌توان این مرحله حساس را با آرامش و اطمینان پشت سر گذاشت و شرایط ایده‌آل برای تولد ایمن و سلامت نوزاد فراهم کرد. فراموش نکنید که تهیه وسایل استاندارد و باکیفیت هم، تضمین ایمنی سلامت نوزاد پس از تولد است؛ پس حتما این وسایل را از برندهای معتبر و مطمئن خریداری کنید.
اگر شما هم توصیه ارزشمندی در این زمینه دارید، در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
