هرچیزی که باید در مورد ماه نهم بارداری بدانید
ماه نهم بارداری هیجان‌انگیزترین مرحله در دوران بارداری است؛ زیرا مادر بیش از هر زمان دیگری، به لحظه دیدار با نوزادش نزدیک میشود. در این ماه، مادر ترکیبی از اشتیاق، اضطراب و حتی کمی خستگی را تجربه خواهد کرد. تغییرات جسمی و روحی در این دوره به اوج خود می‌رسند؛ از یک طرف بدن مادر در حال آماده‌سازی برای زایمان است و از طرف دیگر، جنین تقریبا به رشد نهایی خود رسیده و آماده ورود به دنیای بیرون میشود. در ادامه این مقاله به بررسی جامع وضعیت مادر و جنین در ماه نهم، می‌پردازیم تا بتوانید با آرامش و آمادگی بیشتری به استقبال لحظه تولد فرزندتان بروید.
رشد و تکامل جنین در ماه نهم بارداری
در ماه آخر بارداری، جنین تقریبا به تکامل کامل رسیده و آماده ورود به دنیای بیرون است. بیشتر اندام‌ها در این زمان بهطور کامل شکل گرفته‌اند و تنها برخی جزئیات برای ادامه حیات، در خارج از رحم تکمیل میشود. وزن نوزاد معمولا بین 2.7 تا 4 کیلوگرم و قد او حدود 48 تا 55 سانتی‌متر است. در ادامه، جزئیات بیشتری از تکامل جنین در این ماه، در اختیارتان می‌گذاریم.
تکامل اندام های حیاتی و حواس پنجگانه
در ماه نهم، ریه‌های جنین به بلوغ نهایی می‌رسند و آماده تنفس مستقل پس از تولد می‌شوند. قلب و سیستم گردش خون عملکردی کامل دارند و کلیه‌ها هم به‌خوبی قادر به دفع مواد زائد است. علاوه بر آن، حواس پنجگانه (بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه) در بالاترین سطح رشد خود قرار دارند.
نوزاد در این ماه می‌تواند کاملا به صداها واکنش نشان و نور را تشخیص دهد و حتی طعم مایع آمنیوتیک را حس کند. البته ناگفته نماند که سیستم گوارشی نوزاد هنوز نیاز به تکمیل دارد؛ زیرا در رحم برای تغذیه به بند ناف متکی است. سیستم ایمنی نوزاد هم پس از تولد با تغذیه از شیر مادر تقویت و تکمیل میشود.
تغییرات ظاهری نوزاد
ظاهر جنین در ماه آخر، بسیار شبیه نوزاد تازه متولدشده است. پوست او صورتی و نرم‌تر میشود و لایه محافظی به نام ورنیکس، که تا قبل از این بدنش را پوشانده بود، کمتر میشود و فقط در برخی قسمت‌ها باقی می‌ماند. گونه‌های جنین هم به‌دلیل تشکیل لایه نازک چربی، بسیار گرد و پر میشود. موهای روی سر جنین پرپشت‌تر خواهد شد و ناخن‌ها رشد می‌کنند. بهطور کلی، جنین چهره‌ای کامل و متناسب پیدا میکند.
حرکات نوزاد
هرچند فضای رحم محدودتر شده، اما جنین همچنان فعال است. در واقع، جنین به‌دلیل محدود شدن فضای رحم، حرکاتش کمتر اما مشخص‌تر و قوی‌تر میشود و مادر به‌وضوح آنها را حس میکند. در ماه نهم، این حرکات نشانه سلامت نوزاد است و پزشکان به مادر توصیه می‌کنند که تعداد دفعات حرکت جنین را روزانه بررسی کنند. کاهش ناگهانی یا نبود حرکت، نشانه‌ای هشداردهنده و نیازمند مراجعه فوری به پزشک است.
مکونیوم
مکونیوم نخستین مدفوع نوزاد است که در روده‌های او جمع میشود و معمولا پس از تولد دفع خواهد شد. این ماده به رنگ سبز تیره یا سیاه و از سلول‌های مرده، مایع آمنیوتیک بلعیده‌شده و ترشحات روده‌ای تشکیل شده است. در شرایط خاص، ممکن است مکونیوم پیش از تولد وارد مایع آمنیوتیک شود که نیازمند بررسی پزشکی است؛ زیرا می‌تواند خطر ورود آن به ریه‌های جنین را ایجاد کند.
تغییرات بدن و علائم مادر در ماه نهم بارداری
ماه نهم بارداری برای بسیاری از مادران پر از تغییرات جسمی و علائمی است که نشان می‌دهد بدن به پایان سه ماهه سوم بارداری و آمادگی برای زایمان نزدیک میشود. در این زمان به‌دلیل افزایش وزن جنین، تغییر موقعیت او در لگن و فشارهای وارده بر اندام‌های داخلی، مادر نشانه‌های متفاوتی را تجربه میکند. این علائم اگرچه ممکن است ناخوشایند باشد، اما بخشی طبیعی از روند آماده‌سازی بدن برای تولد نوزاد محسوب میشود. در ادامه شما را با این نشانه‌ها آشنا می‌کنیم.
تغییرات لگنی
در ماه نهم، بدن مادر با ترشح هورمون‌هایی باعث شل‌تر شدن رباط‌ها و مفاصل لگن میشود تا مسیر عبور نوزاد برای زایمان بازتر گردد. این تغییرات باعث احساس کشیدگی یا فشار در ناحیه لگن خواهد شد. در نتیجه آنها، راه رفتن مادر شبیه پنگوئن میشود. این مورد برای انعطاف‌پذیری استخوان‌های لگن در زمان زایمان مهم است.
درد لگن و کمردرد
افزایش وزن رحم و فشار آن بر ستون فقرات و مفاصل، موجب کمردرد و درد در لگن خواهد شد. این دردها به‌ویژه هنگام ایستادن طولانی، راه رفتن یا حتی در زمان استراحت بیشتر احساس میشود. استفاده از بالش‌های مخصوص بارداری و استراحت کافی می‌تواند تا حدی این ناراحتی را کاهش دهد. همچنین با پایین آمدن سر بچه در لگن و فشار وزنش، احساس درد در لگن شایع است. بالا نگه داشتن پاها، ورزش‌های لگنی، حمام آب گرم و ماساژ می‌تواند به کاهش این درد کمک کند.
افتادن شکم
یکی از نشانه‌های نزدیک شدن به زایمان، پایین آمدن یا افتادن شکم است. این حالت زمانی رخ می‌دهد که جنین به‌سمت لگن حرکت میکند تا برای تولد آماده شود. افتادن شکم باعث میشود مادر راحت‌تر نفس بکشد، اما فشار بیشتری بر مثانه و لگن وارد میشود.
تکرر ادرار
با قرار گرفتن سر جنین در لگن، فشار بیشتری به مثانه وارد میشود و مادر نیاز به دفع ادرار در دفعات بیشتری پیدا میکند. این تکرر ادرار گاهی با احساس تخلیه ناقص همراه است و می‌تواند در شب باعث اختلال در خواب شود.
مشکلات گوارشی
بزرگ شدن رحم فضای معده و روده‌ها را محدود میکند و همین موضوع می‌تواند منجر به سوزش معده، نفخ یا یبوست شود. رعایت تغذیه سبک، وعده‌های غذایی کوچک و نوشیدن آب کافی می‌تواند تا حد زیادی این مشکلات را کنترل کند.
احتمال پره اکلامپسی
یکی از نگرانی‌های جدی در ماه‌های پایانی بارداری، احتمال بروز پره‌اکلامپسی است. این وضعیت با علائمی مانند افزایش شدید فشار خون، ورم دست و صورت، سردردهای شدید و اختلالات بینایی خود را نشان می‌دهد. پره‌اکلامپسی نیازمند توجه فوری پزشکی است؛ زیرا می‌تواند سلامت مادر و جنین را تهدید کند.
علائم شروع زایمان در ماه آخر بارداری
با نزدیک شدن به پایان ماه آخر بارداری، هر لحظه ممکن است بدن مادر نشانه‌هایی از شروع زمان زایمان را بروز دهد. تشخیص این نشانه‌ها اهمیت زیادی دارد؛ زیرا مادر متوجه میشود که چه زمانی باید به بیمارستان یا پزشک مراجعه کند. در ادامه این علائم را بررسی خواهیم کرد.
تغییرات دهانه رحم
در روزها و هفتههای پایانی بارداری، دهانه رحم به‌تدریج نرم‌تر و بازتر میشود تا مسیر عبور نوزاد فراهم گردد. این تغییرات شامل نازک شدن و باز شدن دهانه رحم است. پزشک یا ماما در معاینات داخلی می‌تواند این تغییرات را بررسی کند.
پاره شدن کیسه آب
پاره شدن کیسه آب یا همان کیسه آمنیوتیک، یکی از نشانه‌های واضح شروع زایمان در ماه نهم بارداری است. در این حالت مایع شفاف یا کمی آغشته به خون از واژن خارج میشود. این اتفاق ممکن است ناگهانی و با حجم زیاد رخ دهد یا به‌صورت ترشح تدریجی مایع باشد. پس از پارگی کیسه آب، لازم است مادر سریعا به بیمارستان مراجعه کند تا خطر عفونت کاهش یابد.
تفاوت انقباضات واقعی در برابر براکستون هیکس
بسیاری از مادران در طول بارداری، انقباضاتی را تجربه می‌کنند که به آنها «انقباضات براکستون هیکس» یا انقباضات کاذب می‌گویند. این انقباضات نامنظم، کوتاه و بدون درد شدید است و معمولا با تغییر وضعیت بدن یا استراحت کاهش مییابد. در مقابل، انقباضات واقعی زایمان، منظم، طولانیتر و دردناک‌تر و فاصله زمانی بین آنها به‌تدریج کوتاهتر میشود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر با علائمی مانند شروع انقباضات منظم و دردناک، پارگی کیسه آب، خونریزی واژینال یا کاهش محسوس حرکات جنین مواجه شدید، باید بدون تاخیر به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنید. همچنین در صورت داشتن علائمی مثل سردرد شدید، تاری دید یا تورم ناگهانی دست و صورت هم باید فورا تحت‌نظر پزشک قرار گیرید؛ زیرا می‌تواند نشانه مشکلات جدی مانند پره‌اکلامپسی باشد.
لزوم آمادگی برای زایمان و مراقبت های بعد از آن
ماه نهم بارداری زمانی است که شما باید خود را از نظر جسمی و روانی کاملا آماده کنید. در این مرحله، هر لحظه ممکن است علائم شروع زایمان آغاز شود؛ بنابراین داشتن آمادگی کافی باعث میشود با آرامش بیشتری وارد اتاق زایمان شوید.
در هفتههای پایانی، باید همه جزئیات مربوط به زایمان را در نظر گرفته باشید؛ از انتخاب بیمارستان و پزشک گرفته تا آماده کردن وسایل نوزاد برای بیمارستان. آشنایی با مراحل مختلف زایمان و تکنیک‌های تنفس و آرام‌سازی، کمک میکند در زمان درد و انقباضات، کنترل بیشتری روی بدن خود داشته باشید. همچنین خرید کامل لیست سیسمونی و داشتن یک برنامه مشخص از قبل، مانند انتخاب زایمان طبیعی یا سزارین، روش‌های کاهش درد و فرد همراه، باعث کاهش اضطراب و آرامش خاطر شما خواهد شد.
پس از تولد نوزاد، بدن شما نیاز به زمان دارد تا به شرایط قبل بازگردد. استراحت کافی، مصرف غذاهای مغذی و پرآب برای جبران انرژی از دست‌رفته و رعایت بهداشت شخصی برای پیشگیری از عفونت از مهم‌ترین مراقبت‌ها است. علاوه بر این، شما باید به تغییرات روحی خود توجه کنید؛ زیرا احتمال افسردگی پس از زایمان وجود دارد. داشتن حمایت خانواده و شریک زندگی در این دوره بسیار ضروری است. مراقبت از نوزاد هم شامل شیردهی منظم، بررسی سلامت عمومی او توسط پزشک و واکسیناسیون میشود.
جمع‌بندی
ماه نهم بارداری مرحله‌ای حساس و سرنوشت‌ساز است که در آن مادر باید بیش از هر زمان دیگری به سلامت جسم و روان خود توجه کند. جنین در این ماه به تکامل کامل می‌رسد و بدن مادر، خود را برای لحظه زایمان آماده میکند. تغییرات لگنی، کمردرد، تکرر ادرار و انقباضات رحمی همگی نشان می‌دهند که بدن در حال آماده‌سازی برای ورود نوزاد به دنیا است.
مادر باید در این ماه، علائم هشداردهنده زایمان را بشناسد و با آمادگی ذهنی و جسمی، خود را برای زایمان و دوران پس از آن آماده کند؛ از تمرین تکنیک‌های تنفسی گرفته تا بستن ساک بیمارستان، نصب صندلی کودک در خودرو و... . در همین راستا، می‌توانید برای خرید سیسمونی و وسایل مورد نیاز نوزادتان، با انتخاب برندی معتبر چون کیکابو، آرامش‌خاطر خود را از بابت کیفیت و استاندارد وسایل تضمین کنید.
در بخش نظرات، منتظر خواندن تجربیات و نظرات ارزشمند شما در این زمینه هستیم.
