اموزش ماساژ نوزاد؛ تکنیک‌های کاربردی برای ماساژ شکم، کمر، پا و صورت نوزاد
لمس یکی از اولین راه‌های ارتباط بین والدین و نوزادان است. ماساژ نوزاد نه تنها باعث آرامش و کاهش استرس او می‌شود، بلکه می‌تواند به بهبود خواب، هضم بهتر و تقویت رشد جسمی و عاطفی او کمک کند. در این راهنمای جامع، مراحل صحیح ماساژ نوزاد را با زبانی ساده و همراه با نکات عملی آموزش می‌دهیم. از انتخاب روغن مناسب گرفته تا تکنیک‌های صحیح برای هر قسمت بدن، همه‌چیز را به‌طور دقیق بررسی خواهیم کرد. اگر میخواهید تجربه‌ای لذت‌بخش و مفید برای خود و نوزادتان ایجاد کنید، این آموزش را از دست ندهید.
مزایای ماساژ نوزاد
ماساژ روزانه‌ی نوزاد مزایای زیادی دارد. انجمن بین‌المللی ماساژ نوزاد (IAIM) این مزایا را در چهار دسته‌ی اصلی خلاصه می‌کند: تعامل، تحریک، تسکین و آرامش. این انجمن معتقد است که ماساژ نه‌تنها بر کودک، بلکه بر کل خانواده مثبت دارد. در ادامه، به برخی از مهم‌ترین مزایای ماساژ نوزاد اشاره می‌کنیم.
افزایش تعامل
ماساژ نوزاد باعث ایجاد ارتباطی عمیق بین والدین و کودک می‌شود و حس دلبستگی، محبت و اعتماد را تقویت می‌کند. این تماس نزدیک در سال‌های اولیه زندگی می‌تواند به رشد همدلی و اعتمادبه‌نفس در کودکان کمک کند.
تحریک سیستم های بدن
ماساژ باعث تحریک تمامی سیستم‌های بدن، از جمله دستگاه گوارش، ایمنی، هورمونی و گردش خون می‌شود و همچنین به رشد عضلات و مفاصل کمک می‌کند. این تحریک می‌تواند باعث افزایش آگاهی نوزاد از بدن خود شده و در نتیجه، تعادل و هماهنگی حرکتی را بهبود ببخشد.
تسکین درد و ناراحتی
طبق گزارش IAIM، ماساژ نوزاد ممکن است به کاهش ناراحتی‌های گوارشی مانند کولیک و یبوست، درد ناشی از دندان درآوردن و دردهای ناشی از رشد کمک کند.
افزایش آرامش
ماساژ نوزاد با بهبود الگوی خواب در کودک و والدین، کاهش هورمون‌های استرس و افزایش هورمون‌های شادی‌آور ارتباط دارد. تحقیقات همچنین نشان داده‌اند که ماساژ نوزاد می‌تواند به افزایش وزن سالم، کاهش زردی و تسکین درد کمک کند. علاوه بر این، ماساژ می‌تواند باعث بهبود عملکرد شناختی، مهارت‌های پیش‌زبانی و رشد حرکتی شود، زیرا ارتباط نزدیک با مراقب، نقش مهمی در این فرآیندها دارد.
آموزش ماساژ نوزاد
آماده‌اید ماساژ را به برنامه‌ی روزانه نوزادتان اضافه کنید؟ با تأیید پزشک، هیچ‌وقت برای شروع زود نیست اما در مورد نوزادان تازه‌متولد‌شده باید دقت بیشتری داشته باشید.
برای شروع، وسایل مورد نیاز خود را آماده کنید:
- یک پتو یا حوله
- روغن ماساژ در ظرفی نشکن
قبل از استفاده از هر نوع روغن ماساژ، با پزشک مشورت کنید و گزینه‌ای را انتخاب کنید که فاقد ترکیبات مضر یا معطر باشد، مانند روغن‌های خوراکی. ابتدا مقدار کمی از روغن را روی قسمتی از پوست نوزاد امتحان کنید و ۲۴ ساعت صبر کنید تا مطمئن شوید که واکنش حساسیتی ایجاد نمی‌شود.
بهترین زمان برای ماساژ زمانی است که نوزاد در حالت آرام ولی هوشیار باشد: نه بلافاصله بعد از غذا خوردن و نه زمانی که خواب‌آلود است. روی زمین بنشینید و کف پاهایتان را به هم بچسبانید تا پاهایتان به شکل لوزی درآید. پتو را روی پاها و بین زانوهای خود بیندازید.
همه‌ی لباس‌های نوزاد را به غیر از پوشک در بیارید. او را روی پتو قرار دهید و سرش را روی پاهای خود نگه دارید. ماساژ را با یک نوازش ملایم از سر تا نوک انگشتان پا شروع کنید. اگر نوزاد بدنش را سفت کرد، گریه کرد یا بی‌قرار شد، به قسمت دیگری از بدن بروید یا ماساژ را برای آن روز متوقف کنید. اما اگر واکنش خوبی نشان داد، به‌آرامی و بخش‌به‌بخش بدن او را ماساژ دهید.
آموزش ماساژ شکم نوزاد
طبق گفته‌ی انجمن بین‌المللی ماساژ نوزاد (IAIM)، مالش شکم نوزاد می‌تواند به کاهش مشکلات گوارشی مانند یبوست و نفخ کمک کند، علائم کولیک را بهبود ببخشد و باعث هضم بهتر غذا شود. با این حال، اگر بند ناف نوزاد هنوز به طور کامل ترمیم نشده است، نباید شکمش را ماساژ دهید.
- دست خود را طوری قرار دهید که لبه‌ی انگشت کوچک مانند یک پارو روی شکم نوزاد حرکت کند. از پایین قفسه‌ی سینه شروع کنید و به سمت پایین حرکت کنید، ابتدا با یک دست و سپس با دست دیگر، به صورت حرکت چرخ و فلکی.
- با نوک انگشتان، شکم نوزاد را به صورت دایره‌ای و در جهت عقربه‌های ساعت ماساژ دهید.
- از تکنیک "I Love U" استفاده کنید:
- حرف I را در سمت چپ شکم نوزاد از بالا به پایین بکشید.
- سپس یک L معکوس رسم کنید؛ یعنی از سمت راست قفسه‌ی سینه، به سمت چپ بکشید و سپس به پایین بروید.
- یک U معکوس بکشید، به این صورت که از قسمت پایین سمت راست شکم شروع کنید، به سمت ناف بروید و از سمت چپ پایین بیایید.
- نوک انگشتانتان را اطراف ناف نوزاد، در جهت عقربه‌های ساعت حرکت دهید.
- زانوها و پاهای نوزاد را با هم نگه دارید و به آرامی زانوهای او را به سمت شکم فشار دهید. سپس لگن او را چند بار در جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید. (این حرکت معمولاً به خروج گاز کمک می‌کند.)
- دست خود را به‌صورت افقی روی شکم نوزاد بگذارید و چند بار از یک سمت به سمت دیگر تکان دهید.
آموزش ماساژ سر و صورت نوزاد
ماساژ ملایم سر و صورت می‌تواند تنش را کاهش دهد، گردش خون را بهبود ببخشد و قبل از خواب، نوزاد را آرام کند. همچنین، ماساژ سر ممکن است به رشد موها کمک کند. برای ماساژ صورت و سر نوزاد، مراحل زیر را پیش ببرید:
- سر نوزاد را در دو دست خود نگه دارید و با نوک انگشتان، مانند زمانی که موها را شامپو می‌زنید، پوست سر را ماساژ دهید. (از لمس و ماساژ ناحیه‌ی نرم روی سر نوزاد (فونتانل) اجتناب کنید.)
- گوش‌ها را بین انگشت شست و اشاره به آرامی ماساژ دهید.
- شکل قلبی روی صورت نوزاد بکشید، به طوری که دستانتان در چانه به هم برسند.
- شست‌های خود را بین ابروهای نوزاد قرار دهید و به طرفین بکشید.
- مجدداً با شست‌ها، روی پلک‌های بسته‌ی نوزاد را به آرامی نوازش کنید.
- از پل بینی به سمت گونه‌ها حرکت کنید.
- با نوک انگشتان، فک نوزاد را با حرکات دایره‌ای کوچک ماساژ دهید.
آموزش ماساژ قفسه‌ی سینه نوزاد
اگر نوزاد دچار سرفه، سرماخوردگی یا عفونت تنفسی است، ماساژ سینه همراه با روغن‌های درمانی ممکن است به کاهش علائم کمک کند. حتی در نوزادان سالم، ماساژ قفسه‌ی سینه می‌تواند به بهبود الگوی تنفس و سلامت ریه‌ها کمک کند. اگر نوزاد بیمار است، قبل از ماساژ با پزشک مشورت کنید.
- دو دست خود را روی قفسه‌ی سینه‌ی نوزاد بگذارید و از مرکز قفسه‌ی سینه به طرف شانه‌ها بکشید.
- از وسط سینه یک شکل قلبی بکشید، به این صورت که دست‌ها را به سمت شانه‌ها برده و سپس به پایین و مرکز سینه برگردانید.
- در الگوی ضربدری، از یک سمت لگن نوزاد به سمت شانه‌ی مخالف، و سپس به لگن بازگردید.
آموزش ماساژ بازوهای نوزاد
ماساژ بازوها می‌تواند تون عضلانی و هماهنگی حرکتی را بهبود ببخشد و به نوزاد کمک کند آگاهی بیشتری از بدن خود پیدا کند.
- یک دست را روی مچ نوزاد قرار دهید و با دست دیگر، بازوی او را به آرامی با ضربات ملایم بزنید تا عضلاتش شل شوند.
- مچ نوزاد را با یک دست نگه دارید و با دست دیگر، که به شکل C است، از شانه تا مچ ماساژ دهید.
- با هر دو دست، بازوی نوزاد را به آرامی در جهت مخالف بچرخانید، گویی در حال چلاندن یک حوله هستید.
- کف دست نوزاد را از پاشنه‌ی دست به سمت انگشتان ماساژ دهید.
- از مچ تا نوک انگشتان را نوازش کنید و هر انگشت را به آرامی بگیرید و بکشید.
- مچ دست را با حرکات دایره‌ای کوچک ماساژ دهید.
- بازوی نوزاد را بین دو دست خود بغلتانید.
آموزش ماساژ کمر نوزاد
ماساژ پشت ممکن است نوزاد را تشویق کند که راحت‌تر روی شکم دراز بکشد. اگر نوزاد در این حالت بی‌قرار شد، ماساژ را متوقف کنید و روی بخش‌های دیگر تمرکز کنید.
- نوزاد را روی شکم و در مقابل خود قرار دهید یا او را روی پاهای کشیده‌ی خود بخوابانید. دست‌های نوزاد را در جلوی بدن نگه دارید، نه در کنار بدن.
- دو دست خود را روی پشت نوزاد قرار دهید و به صورت رفت‌وبرگشتی و در جهت مخالف یکدیگر از گردن تا باسن حرکت دهید.
- یک دست خود را روی باسن نوزاد بگذارید و با دست دیگر، از گردن تا باسن را نوازش کنید.
- با نوک انگشتان، حرکات دایره‌ای کوچک در دو طرف ستون فقرات انجام دهید. (روی خود ستون فقرات فشار وارد نکنید.)
- شانه‌های نوزاد را با حرکات دایره‌ای کوچک ماساژ دهید.
- باسن نوزاد را با حرکات دایره‌ای بزرگ ماساژ دهید.
- با انگشتان خود مانند یک شن‌کش، از گردن تا پایین کمر را نوازش کنید.
آموزش ماساژ پاهای نوزاد
اگرچه نوزاد هنوز راه نمی‌رود، اما ماساژ پاها می‌تواند به کاهش تنش و آرامش بیشتر کمک کند.
- یکی از پاهای نوزاد را از مچ بگیرید و با دست دیگر، روی ران او ضربات ملایم بزنید تا عضلاتش شل شوند.
- مچ پا را نگه دارید و با دست دیگر، که به شکل C است، از ران تا کف پا ماساژ دهید.
- ران نوزاد را بین دو دست خود بچرخانید، گویی خمیر را ورز می‌دهید.
- کف پا را با حرکات شست روی شست از پاشنه تا انگشتان ماساژ دهید.
- کل کف پا را از پاشنه تا انگشتان با دست نوازش کنید.
- روی مچ پا، حرکات دایره‌ای انجام دهید.
- پا را بین دو دست خود بغلتانید.
نکات کلی برای ماساژ نوزاد
گنجاندن ماساژ نوزاد در برنامه‌ی روزانه‌ی شما نباید سخت باشد، اما برای اینکه بیشترین بهره را از آن ببرید و نوزادتان را ایمن و خوشحال نگه دارید، بهتر است چند نکته‌ی کلی را رعایت کنید. در ادامه، نکاتی را که هنگام شروع ماساژ نوزاد باید به خاطر داشته باشید، آورده‌ایم:
- بلافاصله بعد از تغذیه ماساژ ندهید. حداقل ۴۵ دقیقه صبر کنید.
- فشار ملایم ولی محکم وارد کنید تا باعث قلقلک نشود.
- ماساژ را در برنامه‌ی روزانه‌ی نوزاد بگنجانید.
- به واکنش نوزاد توجه کنید. اگر گریه کرد یا بی‌قرار شد، ماساژ را متوقف کنید.
- قبل از استفاده از روغن، با پزشک مشورت کنید و از روغن‌های معطر یا اسانس‌دار استفاده نکنید.
- ریلکس باشید و نگران تکنیک نباشید. با نوزاد حرف بزنید، برایش آواز بخوانید و لبخند بزنید تا این تجربه‌ای لذت‌بخش و محبت‌آمیز باشد.
