مراحل رشد نوزاد چهار ماهه؛ رفتارهای جدید و غذای کمکی
اگر گاهی اوقات احساس می‌کنید که نوزاد چهار ماهه‌تان کاملاً تغییر کرده است، تنها نیستید. به لطف برخی از مراحل مهم رشد مغز و جسمی چهار ماهگی یک نقطه عطف بزرگ در زندگی کوچولوی شماست. بیشتر نوزادان در این سن دو برابر وزن تولدشان شده‌اند و در طول شب مدت طولانی‌تری می‌خوابند.
چهار ماهگی با دستاوردهای جدید و هیجان‌انگیز زیادی مانند بهبود حرکت و علاقه به غذای جامد همراه است. با توجه به سرعت رشد این سن مهم است با آن همگام شوید. در ادامه مراحل رشد ۴ ماهگی متشکل از رشد مهارت‌های حرکتی، زبانی، اجتماعی، واکسن و غذایی را بررسی می‌کنیم و با تمام موارد آشنا می‌شویم. با کیکابو همراه باشید.
رشد جسمی و اجتماعی نوزاد 4 ماهه
نوزاد چهار ماهه شما در حال نشان دادن شخصیت خود است. حرکات او از حالت واکنش‌های ناخودآگاه خارج شده و هدف‌مندتر کارها را انجام می‌دهد. همچنین حدود 0.45 تا 0.57 کیلوگرم وزن اضافه کرده و حدود 1.27 سانتی‌متر در ماه رشد می‌کنند.
رشد بینایی نوزاد
بینایی در حال رشد به نوزاد امکان می‌دهد تا اشیا را دنبال کند. همچنین افزایش قدرت گردن به او کمک می‌کند تا سرش را ثابت نگه دارد. او می‌تواند با حمایت بنشیند و اشیای متحرک را با چشم‌هایش از یک طرف به طرف دیگر دنبال کند. همچنین از نگاه کردن به رنگ‌ها، اشکال و الگوهای بیشتر لذت می‌برد.
زبان و تعامل
مغز نوزادتان نیز به سرعت در حال رشد است. در این زمان، اتصالات زیادی در مغز نوزاد شما شکل می‌گیرد. این اتصالات مغزی از طریق مفهومی به نام 'مکالمات رفت و برگشتی' تقویت می‌شوند. زمانی که نوزادتان با لبخند، خنده یا صدای قهقهه با شما صحبت می‌کند، والدین با لبخند، خنده یا تأیید 'پاسخ' می‌کنند.
علاوه بر این، نوزادتان اکنون چهره‌های آشنا را تشخیص می‌دهد! او احتمالاً با دیدن شما (و دیگر اعضای خانواده یا دوستان نزدیک) یک لبخند بزرگ به شما می‌زند. او می‌تواند برخی از حالت‌های چهره یا صداها را تقلید کند و به محبت پاسخ دهد. ممکن است حتی اولین خنده قهقهه را نیز بشنوید.
کاوش و جستجو
علاوه بر این، نوزادان چهار ماهه عاشق تکان دادن اشیا و بردن آن‌ها به دهان خود هستند. همچنین احتمالاً در این سن به پاهای خود علاقه‌مند می‌شوند. ممکن است متوجه شوید که آن‌ها تقریباً به همه چیز دست می‌زنند! این به این دلیل است که آن‌ها در حال تکامل توانایی هماهنگی بینایی و حرکت هستند – به این معنی که وقتی چیزی را که می‌خواهند می‌بینند، به سمت آن حرکت می‌کنند.
توسعه عضلات
نوزادتان باید بتواند در زمان خوابیدن روی شکم (tummy time) روی آرنج‌ها یا دست‌هایش بلند شود. ممکن است حتی شروع به غلتیدن از شکم به پشت کند و باید بتواند با کمک شما در حالی که روی سطح صاف ایستاده است، با پاهایش فشار دهد. (این یک راه عالی برای تقویت عضلات پا است!)
رفتارهای جدیدی که در چهارماهگی باید انتظارش را داشته باشید:
- افزایش علاقه به بازی با افراد
- دست به سوی اشیا دراز می‌کند.
- به اسباب‌بازی‌های آویزان ضربه می‌زند.
- به طور خودجوش لبخند می‌زند.
- بازتاب خود را در آینه می‌بیند.
- وقتی روی سطح سخت ایستاده است، وزن خود را تحمل می‌کند.
- می‌تواند اسباب‌بازی‌ای که در دست دارد را تکان دهد.
- گریه‌های او شروع به متفاوت شدن می‌کند؛ اگر گرسنه، درد دارد یا خسته باشد، هر کدام گریه خاصی خواهد داشت.
- شروع به قان و قون کردن می‌کند و صداهایی که می‌شنود را تقلید می‌کند.
- شروع به شناسایی اشیاء و افرادی که با آن‌ها آشناست از فاصله دور می‌کند.
- به محبت و عشق پاسخ می‌دهد.
- اشیاء متحرک را با چشم‌های خود از این سو به آن سو دنبال می‌کند.
- هماهنگی بین دست‌ها و چشم‌ها ایجاد می‌شود.
- به شما نشان می‌دهد که آیا خوشحال است یا ناراحت.
- چهره‌ها را با دقت نگاه می‌کند.
تغذیه کودک چهارماهه چطور است؟
اگرچه شیر مادر یا شیر خشک تمام نیازهای نوزاد شما در این سن را تامین می‌کند، اما می‌توانید بین 4 تا 6 ماهگی غذاهای جامد را نیز معرفی کنید، به شرطی که از پزشک یا مراقب بهداشتی این امر را تایید کرده‌باشد. پس از دریافت تأیید، بهتر است با غذاهای نرمی که نوزاد می‌تواند با لثه‌های خود له کند، مانند سرلاک و غذای کمکی، شروع کنید. آن‌ها را یکی یکی معرفی کنید و برای هر گونه واکنش آلرژیک نظارت داشته باشید. با این حال، به خاطر داشته باشید که مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) توصیه نمی‌کنند که قبل از 4 ماهگی غذا را شروع کنید. همچنین می‌توانید کودک خود را در بازه های زمانی کوتاه، بر صندلی غذا کودک بنشانید.
خواب نوزاد چهارماهه، آیا خواب طولانی شبانه فرا رسیده؟
به طور کلی، نوزاد ۴ ماهه شما به ۱۲ تا ۱۶ ساعت خواب در روز نیاز دارد. در طول روز، آن‌ها چهار چرت خواهند زد که مجموعاً به طور متوسط سه تا چهار ساعت خواب در روز می‌شود. زمان بیداری بین این چرت‌ها بین ۱.۵ تا ۲.۵ ساعت است.
اگرچه نوزاد شما کمی بزرگتر شده است، اما همچنان رعایت اصول ایمنی خواب ضروری است. به همین دلیل توصیه می‌شود نوزادان حداقل تا ۶ ماه در گهواره یا تخت خواب خودشان در اتاق والدین بخوابند.
اگر نوزاد شما شروع به غلت زدن از پشت به شکم کرده است، اشکالی ندارد که در طول شب در این حالت بخوابد. اما مهم است که او را به پشت در تخت خواب قرار دهید.
در این زمان، ممکن است با پدیده‌ی ناخوشایند بازگشت خواب نوزاد ۴ ماهه مواجه شوید. ناگهان، نوزاد که قبلاً خواب خوبی داشت، اکنون در هر ساعت شب بیدار می‌شود و دلیل آن را نمی‌دانید. این وضعیت قطعاً آزاردهنده است، اما به یاد داشته باشید که تنها نیستید! این هم یک مرحله است که خواهد گذشت.
اغلب، بازگشت خواب نتیجه‌ی یک "جهش رشد" در مغز و بدن نوزاد است. این وضعیت موقتی است، بنابراین به رعایت الگوی خواب و برنامه‌های منظم نوزاد خود ادامه دهید.
برخی از عادات خواب مفید که در این سن باید در نظر داشته باشید، شامل این است که نوزاد خود را در حالی که هنوز بیدار اما خواب‌آلود است، به رختخواب بگذارید. از آنجایی که نوزاد شما این ماه بیشتر درباره علت و معلول یاد می‌گیرد، به زودی متوجه شود که با گریه کردن، والدین او را بغل خواهند کرد. ممکن است نیاز باشد این ماه بیشتر آزمایش کنید و به نوزادتان بیاموزید که چگونه خودش را آرام کند یا به تنهایی به خواب برود.
همچنین می‌توانید استفاده از پستانک را برای چرت‌ها و زمان خواب شبانه مجاز بدانید. انجمن اطفال آمریکا همچنان استفاده از پستانک را در زمان چرت و خواب شبانه توصیه می‌کند، زیرا این کار با کاهش خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) مرتبط است.
واکسیناسیون نوزاد در چهارماهگی
وقت آن رسیده که نوزاد خود را برای ویزیت ۴ ماهگی نزد پزشک ببرید! در این ویزیت، واکسن‌های سه‌گانه ۲ و فلج اطفال ۲ را دریافت خواهد کرد.
چطور با بازی، فعالیت‌های کودک را تقویت کنیم؟
در بین خوابیدن و شیر خوردن، نوزاد شما زمان زیادی را در حالت خوابیده روی شکم سپری می‌کند. انواع مختلفی از اسباب‌بازی‌های مخصوص زمان روی شکم وجود دارند که به تسهیل رشد شناختی، فیزیکی و اجتماعی او کمک می‌کنند، از جمله جغجغه‌ها، آینه‌ها، آلات موسیقی، اسباب‌بازی‌های حسی و تشک‌های بازی. بلوک‌های نرم و کتاب‌ها نیز مفید هستند. نوزاد خود را روی زمین یا یک تشک بازی قرار دهید، چند اسباب‌بازی جلوی او بگذارید و او را تشویق کنید که به اسباب‌بازی‌ها دست دراز کند.
همچنین، هنگامی که با نوزاد وقت می‌گذرانید، می‌توانید با استفاده از یک صندلی مخصوص نوزاد، نگه داشتن او روی پای خود، یا قرار دادن بالش شیردهی پشت او، به رشد نوزادتان در یادگیری نشستن کمک کنید. البته، هرگز نوزاد خود را بدون نظارت در نزدیکی بالش تنها نگذارید، به‌ویژه زمانی که در حال تقویت عضلات مورد نیاز برای نگه داشتن خود است، زیرا در ابتدا کمی واژگون شدن پیش می‌آید!
همراه با علاقه فزاینده‌ای که نوزاد به زمان بازی پیدا می‌کند، ممکن است شروع به رویش دندان‌های جدید کند. اسباب‌بازی‌های مخصوص دندان‌درآوردن در آرام کردن لثه‌های دردناک و بداخلاقی بسیار مفید هستند. برنامه روزانه نوزاد ۴ ماهه شما همچنین باید شامل یک برنامه‌ی خواب شبانه باشد—اگر هنوز شروع نکرده‌اید، اکنون زمان مناسبی است. می‌توانید یک حمام گرم، در آغوش گرفتن آرام یا چند آهنگ ملایم را امتحان کنید.
چطور با نوزاد چهارماهه به صورت موثر، صحبت کردن را تمرین کنیم؟
سوال‌های زیادی بپرسید و سپس به آن‌ها پاسخ دهید. بله، شاید به نظر برسد که با خودتان صحبت می‌کنید، اما در واقع در حال الگوسازی برای گفتگو هستید و به نوزادتان نشان می‌دهید که چطور مکالمه باید پیش برود.
وقتی نوزادتان شروع به حرف زدن کرد، مکث کنید و به دقت به او گوش دهید. با اینکه صحبت کردن مداوم به تقویت دایره لغات نوزاد کمک می‌کند، او هم نیاز به زمانی دارد که خودش سعی کند حرف بزند. وقتی شروع به تولید صداهایی مانند "ممم" یا "آآآه" می‌کند، مکث کنید، به چهره‌اش نگاه کنید و واقعاً گوش دهید. او از این توجه شما خوشحال خواهد شد.
موضوعی برای صحبت ندارید؟ فقط به نوزادتان بگویید که شما (و او) چه کاری انجام می‌دهید. مثلاً "دارم زیپ کاپشنم را می‌بندم — زیییپ! — که مامان را گرم نگه دارد."
به صداهای اطراف اشاره کنید. به نوزادتان بگویید: "ببین، صدای پارس کردن یک سگ است!" این کار تمرین خوبی برای سال‌های کودکستان و پیش‌دبستانی است، زمانی که میخواهید او گوش‌هایی خوب برای شنیدن و پیروی از قوانین داشته باشد.
کتاب‌ها منبع فوق‌العاده‌ای از کلمات جدید برای نوزاد هستند. از شعرهای کودکانه، کتاب‌های ضخیم و محکم، یا حتی کتاب‌هایی که خودتان در حال خواندن هستید، استفاده کنید.
وسایلی که در چهارماهگی نیاز خواهید داشت
با توجه به نقطه عطف بزرگی که در رشد نوزاد چهارماهه شما رخ داده، شاید بهتر باشد لوازم بازی و سرگرمی بیشتری فراهم کنید. لیست زیر، شامل لوازمی می‌شود که شاید در سیسمونی فرزندتان وجود داشته یا ارزش خرید دارند:
- پلی جیم: با استفاده از پلی جیم یا تشک بازی، زمان روی شکم را برای کودک خود لذت‌بخش‌تر کنید و به تقویت مهارت‌های حرکتی او کمک کنید.
- اسباب‌بازی‌های کودک: اسباب‌بازی‌های مناسب سن، مانند آینه نشکن کوچک یا آویز رنگارنگ، می‌توانند برای کودک شما سرگرم‌کننده باشند و به رشد کلی او کمک کنند.
- کتاب‌های کودک: هنگام کتاب‌خوانی در زمان خواب یا در طول روز، می‌توانید از کتاب‌های محبوب دوران کودکی خود استفاده کنید، همچنین کلاسیک‌های ماندگار و عناوین جدید را امتحان کنید.
- صندلی غذا: کودک چهارماهه شما می‌تواند گردن خود را کنترل کند و شاید برای خوردن غذای کمکی مشتاق باشد. استفاده از صندلی غذا کودک کمک می‌کند ستون فقرات او در وضعیت خوبی قرار بگیرد و غذا خوردن تبدیل به فعالیتی راحت و دلنشین شود.
- دستگاه رطوبت‌ساز: با استفاده از رطوبت‌ساز، اطمینان حاصل کنید که کودک شما در محیطی راحت و مرطوب می‌خوابد و کیفیت خواب او بهبود می‌یابد.
- دماسنج مخصوص کودک: دماسنجی که مخصوص نوزادان طراحی شده، اندازه‌گیری دما را آسان‌تر می‌کند. یکی از آن‌ها را در جعبه کمک‌های اولیه خود داشته باشید تا در مواقع لازم آماده باشید.
