مراحل رشد نوزاد سه ماهه؛ هرچیزی که باید بدانید
سه ماهگی نوزاد نقطه عطف فرزندپروری شماست. نوزاد سه ماهه شما دیگر یک نوزاد تازه متولد شده نیست و اولین فصل زندگی خود را به پایان رسانده است. او به پیشرفت‌های جسمی، حرکتی و شخصیتی زیادی دست پیدا کرده؛ مانند کنترل چشم خود، واکنش به محیط اطراف و تعامل با والدین، تولید صداهای نامفهوم، غلت زدن و کنترل عضلات بدن. چه دستاوردهای شگفت‌انگیزی! تا زمانی که کودک شما ۳ ماهه شود، ملاج خلفی (نقطه نرم در پشت سر او) باید بسته شده باشد. هنوز هم نقطه نرمی در بالای سر او وجود خواهد داشت. برای بسیاری از والدین، در سه ماهگی برخی چیزها آسان‌تر می‌شوند چون بخش‌های نه چندان لذت‌بخش مراقبت از نوزاد، مانند کولیک و تغذیه مکرر، ممکن است بهتر شده باشند. در این سن، ساعت‌های خواب نیز ممکن است کمی قابل پیش‌بینی‌تر شده باشند.
هنوز هم برخی از چالش‌ها باقی می‌مانند و اگر همچنان احساس خستگی و استرس می‌کنید، طبیعی است. بیایید در این مقاله از تقویم رشد نوزاد، نگاهی به پیشرفت‌هایی که می‌توان از نوزاد سه ماهه انتظار داشت بیندازیم و همچنین برخی نکات درباره تغذیه، خواب، مراقبت از نوزاد، و سلامت و ایمنی را بررسی کنیم.
رشد جسمی نوزاد سه ماهه
نوزاد سه ماهه وارد زمان هیجان‌انگیزی شده است و احتمال دارد تا پایان سه ماهگی، خندیدن را شروع کند. به علاوه آن، هماهنگی دست و چشم او در حال توسعه است که کمک می‌کند در ماه آینده به دستاورد شگفت انگیز غلت زدن برسد. نوزاد شما به طور کلی در این سن حدود 2.5 تا 3.8 سانتی‌متر بلندتر می‌شود و حدود 0.68 تا 0.91 کیلوگرم در ماه وزن می‌گیرد. مهارت‌های حرکتی فرزندتان، به مرور زمان ثبات بیشتری پیدا می‌کند. از جمله؛
کنترل سر
بزرگترین پیشرفت در این سن، کنترل و بالا نگه‌داشتن سر است. آنها باید بتوانند سر خود را هنگام خوابیدن روی شکم، محکم بالا نگه دارند. گاهی اوقات اگر بازوهایشان را زیر خود قرار دهند، می‌توانند گردن خود را بلند کنند.
استفاده از دست
نوزاد سه ماهه شما همچنین شروع به استفاده بیشتر از دستان خود می‌کند و ممکن است آنها را جلوی خود قرار دهد. آن ها هنوز نمی‌توانند چیزی را بگیرند، اما اگر یک اسباب‌بازی یا چیزی که توجه آنها را جلب کند به آنها نشان دهید، با مشت به آن ضربه می‌زنند.
هماهنگی بازو
در طول این ماه، بدن نوزاد سه ماهه شما قدرتمندتر می‌شود. در طول ماه سوم، آنها واقعاً در حال توسعه هماهنگی با بازوهای خود هستند؛ آنها کنترل و آگاهی از بازوهای خود را یاد می‌گیرند. جغجغه‌هایی با صدا می‌توانند بسیار مفید باشند زیرا به آنها بازخوردی درباره محل بازوهایشان می‌دهند.
همچنین ممکن است در اواخر ماه سوم، نوزاد شما غلت بزند. اگرچه مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) این کار را به عنوان یک نقطه عطف در شش ماهگی فهرست کرده است، اما بسیاری از نوزادان این کار را زودتر انجام می‌دهند.
بیشتر نوزادان ابتدا از شکم به پشت خود غلت می‌زنند، سپس با قوی‌تر و هماهنگ‌تر شدن، از پشت به شکم خود غلت می‌زنند.
استفاده از پاها
ممکن است متوجه شوید که نوزاد شما در سه ماهگی بر کنترل پاهایش آگاه‌تر شده است. اگر او را روی شکم یا پشت بخوابانید، باید شروع به لگد زدن و کشیدن پاهایش کند. اگر سعی کنید نوزاد خود را بلند کنید یا به صورت نشسته نگه‌دارید، می‌بینید که به پاهایش فشار خواهد آورد.
رفتارهای جدید در سه ماهگی نوزاد
رشد فیزیکی و حرکتی
از نظر فیزیکی، کودک شما کنترل بهتری بر حرکات سر خود خواهد داشت و وقتی که نشسته است، شروع به نگه داشتن سر خود می‌کند. وقتی به آنها را روی شکم می‌خوابانید، ممکن است متوجه شوید که از جلو به پشت می‌چرخند، سرشان را بالا می‌برند یا با دست‌هایشان سینه خود را بالا می‌کشند. از این به بعد، با رشد ماهیچه‌های بازو و دست، کودک شما شروع به گرفتن اشیا می‌کند همچنین سعی می‌کنند چیزها را در دهان خود بگذارند.
بازوهای خود را تکان می‌دهند و پاهای خود را به شدت لگد می‌زنند. اگر آنها را به صورت عمودی با پاهایشان روی زمین یا روی پاهای خود نگه دارید، احتمالاً با پاهای خود به پایین فشار می‌آورند.
اغلب اوقات، اگر نزدیک یک شیء آویزان باشند، با مشت‌های بسته به آن ضربه می‌زنند. با این حال، آنها می‌توانند انگشتان خود را باز کرده و شیء را بگیرند. تا ۳ ماهگی، بیشتر نوزادان می‌توانند دست‌های خود را نیز به هم نزدیک کنند.
توسعه شناختی
اگرچه هنوز نمی‌توانند دستان و چشمان خود را هماهنگ کنند، اما ممکن است به مدت طولانی به اشیا نگاه کنند و آنها را تکان دهند. حس لامسه آنها نیز حساس‌تر می‌شود. نوزادان در این سن نیز شروع به توجه بیشتر به اشیا می‌کنند.
توسعه اجتماعی
نوزادان در این سن به غریبه‌ها لبخند می‌زنند، اما مطمئناً والدین خود را می‌شناسند. مغز آنها به سرعت در حال رشد است و شروع به شناخت افراد از طریق دید، بو و همچنین صدای آنها می‌کنند.
توسعه حواس پنجگانه
تا کنون کودک شما شروع به تجربه احساسات و ارتباطات کرده است. آنها به تغییرات در حالات چهره واکنش نشان می‌دهند، صدای شما را می‌شناسند و وقتی صدایتان را می‌شنوند، به دنبال شما می‌گردند. ممکن است شروع به خندیدن با صدای بلند کنند و با شگفتی به اطراف نگاه کنند؛ به ویژه به انگشتان دست و پایشان. در سه ماهگی نوزاد، حس بو و طعم به‌طور کامل تشکیل نمی‌شود. اگرچه نوزاد می‌تواند بوها و طعم‌ها را تشخیص دهد، اما واکنش‌های مشخص به آنها را ندارد. نوزادان در این سن شروع به پاسخگویی به لمس‌های ملایم می‌کنند. آنها ممکن است به لمس‌های نرم و لطیف پاسخ دهند و این واکنش می‌تواند نشانه‌ای از حساسیت و توانایی آنها در ارتباط بینایی و حسی باشد.
توسعه زبان
در سن سه ماهگی، نوزادان در مرحله توسعه زبانی قرار دارند. در این دوره، توانایی تولید صداها را پیدا می‌کنند و ممکن است به صورت متنوع واکنش نشان دهند. همچنین، آنها شروع به توجه به زبان حرکتی و گفتاری می‌کنند که شامل حرکاتی مثل لمس کردن، چرخش سر، لرزش یا حتی گریه و خنده است. در این سن، نوزادان همچنین شروع به تفاوت دادن بین صداهای مختلف، از جمله صداهای شادی و صداهای عصبی، می‌کنند و از این اطلاعات برای تداوم درک و ارتباط با دنیای اطرافشان استفاده می‌کنند.
تغییرات تغذیه سه ماهگی نوزاد
در سه ماهگی نوزادان همچنان به طور مکرر تغذیه می‌شوند، اما نه به اندازه دوران یک ماهگی نوزاد. بسیاری از والدین متوجه می‌شوند که بیشتر به یک روال تغذیه‌ای عادت کرده‌اند و می‌توانند راحت‌تر پیش‌بینی کنند که نوزادشان چه زمانی نیاز به تغذیه دارد و شروع به برنامه‌ریزی روزهای خود بر اساس آن کنند.
نوزادانی که شیر مادر می‌خورند، همچنان نیاز دارند که حداقل هشت بار در یک دوره 24 ساعته تغذیه شوند، اما برخی از نوزادان هنوز بیشتر از آن تغذیه می‌شوند. دامنه وسیعی از حالت‌های طبیعی وجود دارد. هنگام شیردهی، اجازه دهید نوزاد یک سینه را تمام کند قبل از اینکه سینه دیگر را پیشنهاد دهید. بگذارید نوزاد شما در این فرآیند شما را راهنمایی کند.
اگر نوزادتان با شیر خشک تغذیه می‌شود، ممکن است بتوانید زمان بین وعده‌های غذایی را تا چهار ساعت افزایش دهید. آنها به طور معمول در هر وعده حدود شش اونس مصرف می‌کنند اما همچنان این بسته به میزان گرسنگی نوزاد شما متفاوت خواهد بود. همیشه زمان مشاهده علائم گرسنگی نوزاد، او را تغذیه کنید.
تغییرات خواب در سه ماهگی نوزاد
سه ماهگی نقطه شروع برخی تغییرات مهم در خواب است. نوزاد شما کم و بیش 15 ساعت در روز می‌خوابد اما اکنون، عمده خواب او در شب است که برای شما یک تسکین بزرگ خواهد بود.
در این سن، فرزندتان به جای خوابیدن در ساعات مختلف روز، شروع به چرت‌های واقعی و طولانی‌تر روزانه و همچنین دوره‌های طولانی‌تر بیداری و بازی می‌کند. اما مهم است در خاطر داشته باشید همه نوزادان زمان‌های خواب متفاوت دارند، بنابراین تعجب نکنید اگر نوزادتان همچنان خواب‌های کوتاه دارد.برخی در طول روز سی دقیقه چرت می‌زنند، برخی دیگر دو چرت طولانی‌تر می‌زنند. بیشتر نوزادان حداقل دو چرت در روز در این مرحله دارند.
سه ماهگی همچنین زمانی است که برخی نوزادان قادر به خوابیدن تمام شب می‌شوند. البته انتظار نداشته باشید که نوزاد تمام شب بخوابد، اما برخی این کار را می‌کنند.
به یاد داشته باشید وقتی صحبت از نوزادان می‌شود، خوابیدن تمام شب تعریف متفاوتی دارد. نوزاد سه ماهه اگر شش تا هشت ساعت متوالی بخوابد، به عنوان خوابیدن تمام شب در نظر گرفته می‌شود، حتی اگر مجموعاً نه یا ده ساعت در شب بخوابد. با این حال، بسیاری از نوزادان هنوز به این مرحله نرسیده‌اند و هنوز هر چند ساعت یک بار در طول شب بیدار می‌شوند. این نیز کاملاً طبیعی است.
مهارت‌های جدید نوزاد سه ماهه
ممکن است به نظر نرسد، اما نوزاد شما به سرعت در حال توسعه مهارت‌های زبانی خود است. نوزاد شما مدتی است که صداهای مختلف قق قق تولید می‌کند، اما این ماه ممکن است صداهای جدید نیز تولید کند. همچنین ممکن است هنگام شنیدن صدای شما با لبخند پاسخ دهد و حتی شروع به تقلید از کلماتی که می‌گویید بکند.
با طولانی‌تر شدن دوره‌های بیداری نوزاد در طول روز، می‌توانید از آن زمان برای صحبت، تعامل و حتی شروع به خواندن کتاب برای او استفاده کنید. همه این فعالیت‌ها به توسعه مهارت‌های زبانی و ارتباطی او کمک می‌کند.
هنگامی که نوزاد خود را حمام یا پوشک او را عوض می‌کنید، با او صحبت کنید. توضیح دهید که در حال انجام چه کاری هستید. تماشا کنید و شگفت‌زده شوید وقتی که او با دقت گوش می‌دهد، حتی اگر واقعاً نمی‌داند شما چه می‌گویید.
در مورد خواندن، کتاب‌هایی را انتخاب کنید که رنگ‌های روشن و ساده دارند و به شما فرصت می‌دهند که هنگام خواندن، شاد و بامزه باشید. کتاب‌های مناسب نوزاد که نوزاد شما بتواند آنها را بگیرد و با آنها بازی کند، حتی بهتر است.
نکات سلامت و نظافت سه ماهگی نوزاد
نوزاد شما هنوز خیلی بهم‌ریختگی ندارد (منتظر بمانید تا شروع به خوردن غذای جامد کند!)، اما مراقبت از نوزاد شامل تمیز کردن‌های زیادی می‌شود. بیایید نگاهی به آنچه در این ماه انتظار می‌رود بیندازیم.
تعویض پوشک
شما هنوز پوشک‌های زیادی را عوض می‌کنید، اگرچه شاید نه به اندازه قبل. نوزاد سه ماهه شما به اندازه نوزاد در هفته اول تولد مدفوع نمی‌کند. طبیعی است اگر فقط یک یا دو بار در روز مدفوع کند و حتی چند روز پیاپی بدون مدفوع باشد. مدفوع نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند همچنان شل است، اما نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، مدفوع سفت‌تری دارند.
بالا آوردن
احتمالاً نوزاد شما به اندازه نوزاد تازه متولد شده بالا نمی‌آورد، اما طبیعی است که گاهی اوقات در سه ماهگی بالا بیاورد. تا زمانی که نوزاد شما در حال رشد است و بعد از بالا آوردن حالش خوب است است، نیازی به نگرانی نیست. فقط تعداد زیادی دستمال آماده داشته باشید.
شروع آب دهان
احتمالاً نوزاد شما هنوز در حال درآوردن دندان نیست، اما فرآیند درآوردن دندان ممکن است شروع شده باشد و طبیعی است که ریزش آب دهان از سن سه ماهگی شروع شود.
آب دهان، تا زمانی که با علائم دیگر بیماری مانند تب یا احتقان همراه نباشد، نشان‌دهنده‌ی مشکل نیست. اگر کودکتان آب دهان می‌ریزد و در تنفس مشکل دارد، ممکن است دچار خفگی شده باشد؛ در این صورت، فوراً به مراقبت‌های اورژانسی مراجعه کنید.
چگونه می‌توانم به رشد کودک خود کمک کنم؟
این زمان، زمانی است که پایه‌های زبان شکل می‌گیرد. تا جایی که ممکن است با کودک خود صحبت کنید و برای او کتاب بخوانید. این کار به او کمک می‌کند تا بیاموزد زبان چگونه کار می‌کند و گفتگوها چگونه به جلو و عقب می‌روند. با کلمات یا صداهای مختلف به کودک خود پاسخ دهید تا او را تشویق کنید که خود را بیان کند.
کتاب‌های کودک با تصاویر بزرگ و روشن انتخاب کنید. واقعاً مهم نیست که کلمات چه هستند، بلکه صدای شما اهمیت دارد. به اشیاء اطراف کودک خود اشاره کنید و نام آنها را بگویید. اگر در خانه‌ای دو زبانه زندگی می‌کنید، می‌توانید از هر دو زبان برای توصیف جهان به کودک خود استفاده کنید.
می‌توانید با آویزان کردن یک اسباب بازی جلوی کودک در زمانی که روی شکم است، به تقویت عضلات گردن و پشت او کمک کنید. این سن، بهترین زمان برای استفاده از تشک بازی یا پلی جیم نوزاد است. همچنین می‌توانید به او اسباب‌بازی بدهید تا به او کمک کنید یاد بگیرد آن را بگیرد. حس لامسه او را با نوازش کردن با مواد مختلف مانند خز، نمد و دستمال تحریک کنید. بغل کردن، ماساژ دادن و حرکت دادن او در هوا همگی به آرامش او کمک می‌کنند.
نکاتی که باید به خاطر داشته باشید
اگر نوزاد سه ماهه شما به نظر می‌رسد که در رسیدن به نقاط عطف حرکتی بزرگ کند است، نگران نباشید. اگر نوزاد دست‌های خود را به هم نزدیک نمی کند یا لزوماً بغ بغو نمی‌کند اما صداهای دیگری تولید می‌کند، اشکالی ندارد. آنها کارها را با سرعت و ریتم خود انجام می‌دهند.
با این حال، اگر نگرانی‌هایی دارید، تردید نکنید که آنها را با پزشک نوزادتان در میان بگذارید. طبق گفته آکادمی پزشکان اطفال آمریکا (AAP)، برخی از علائم اولیه تاخیر در رشد فیزیکی یا حرکتی شامل موارد زیر است:
- مشکل در غلت زدن، نشستن یا راه رفتن
- ناتوانی در نگه داشتن محکم سر و گردن
- عضلاتی که سفت یا شل به نظر می‌رسند
علاوه بر این، اگر نوزاد شما به طور متقارن بازوها یا پاهای خود را حرکت نمی‌دهد یا یک اندام را به دیگری ترجیح می‌دهد، باید به پزشک اطلاع دهید. این می‌تواند نشانه‌ای از آسیب عصبی مرکزی باشد اما لزوما به این معنا نیست.
نوزاد شما هنوز در این روزها به سرعت در حال رشد است و پس از آخرین جهش رشد خود، ممکن است حتی آماده باشد تا به اندازه لباس بعدی برود. احتمالاً متوجه شده‌اید که صورت او پرتر شده و بازوها و پاهای کوچک او چاق‌تر شده‌اند.
اما در حدود 4 ماهگی، نوزاد شما وزن تولد خود را دو برابر خواهد کرد. به یاد داشته باشید که این‌ها همه تخمینی هستند. اگر رشد نوزاد شما کمی کندتر یا سریع‌تر از این باشد، طبیعی است. همه نوزادان با سرعت خود رشد می‌کنند.
وسایلی که این ماه نیاز خواهید داشت
سه ماهگی، شاید زمانی باشد تا از وسایل جدیدی که برای سیسمونی نوزاد خریده بودید، استفاده کنید یا بر اساس نیازتان، وسایل جدیدی بخرید. مواردی که در زیر لیست کرده‌ایم، در این ماه به کمک شما می‌آیند:
- کتاب‌های کودک: کتاب‌های محبوب دوران کودکی خود را پیدا کنید یا به کتابخانه یا کتاب‌فروشی محلی سر بزنید. کتاب‌خوانی برای تقویت مهارت‌های زبانی و شناختی کودک بسیار مفید است.
- تاب برقی نوزاد: گهواره برقی نوزاد وسیله‌ای عالی برای زمانی است که نیاز دارید دستتان آزاد باشد و کودک را سرگرم نگه دارید. حرکت تاب می‌تواند کودک بی‌قرار را آرام کند و به او آرامش دهد. اگر کودک در تاب خوابید، او را به تخت خواب منتقل کنید.
- پوشک، دستمال مرطوب و کرم سوختگی: همیشه به لوازم تعویض پوشک نیاز خواهید داشت، بنابراین هر زمان فرصت داشتید، آنها را ذخیره کنید.
- پستانک کودک: برخی از نوزادان مکیدن پستانک را دوست دارند؛ پستانک می‌تواند به عنوان وسیله‌ای آرامش‌بخش به‌ویژه در هنگام خواب عمل کند.
- مانیتور کودک: اگر هنوز دوربین اتاق کودک تهیه نکرده‌اید، این ماه می‌توانید یکی تهیه کنید. ما در کیکابو مدل‌های مختلفی برای استفاده‌ی شما داریم؛ از جمله مانیتورهای دوربین‌دار و مدل‌هایی که با گوشی هوشمند کار می‌کنند.
- تب سنج مخصوص کودک: استفاده از دماسنج مخصوص نوزاد اندازه‌گیری دما را بسیار آسان‌تر می‌کند و به شما کمک می‌کند تا در صورت وجود تب، سریع‌تر اقدام کنید.
